19 marca. Ponownie po latach wypłynęła sprawa tajemniczych okoliczności śmierci Michaiła Lesina, byłego ministra ds. mediów, człowieka do zadań specjalnych kremlowskiego dworu. Zmarł w listopadzie 2015 r. w Waszyngtonie, ślady dziwnej śmierci rozmył czas. Zdawać by się mogło, że o wszystkim można zapomnieć, w końcu od tamtego czasu tyle się wydarzyło, po co wracać do czegoś, czego zapewne nie da się wyjaśnić. Zresztą, po co. A jednak: dziennikarze Radia Swoboda zwrócili się do amerykańskiego sądu z wnioskiem o udostępnienie rezultatów śledztwa, w tym wyników autopsji. Sąd przychylił się do wniosku dziennikarzy. Materiały udostępniono (https://www.svoboda.org/a/29824698.html).

Dokładnie trzy lata temu pisałam na blogu o znakach zapytania wokół śmierci Lesina. Zakończyłam tekst stwierdzeniem: „Może to nie jest ostatni odcinek tego pasjonującego serialu” (http://labuszewska.blog.tygodnikpowszechny.pl/2016/03/12/zyc-nie-umierac/). I rzeczywiście serial po latach nieoczekiwanie wznowiono.

Na stronie internetowej Radia Swoboda można znaleźć streszczenie raportu amerykańskiego lekarza sądowego (cały dokument liczy 149 stron). Wynika z niego, że Lesin miał złamaną kość gnykową (kość czaszki w obrębie szyi) oraz jeszcze jedną kość szyi poniżej linii żuchwy. Autor raportu nie stwierdził jednoznacznie, kiedy doszło do tych poważnych uszkodzeń: czy tuż przed śmiercią czy już po (być może w trakcie sekcji, choć to rozważanie czysto teoretyczne).

W materiałach znalazła się także treść rozmowy lekarza sądowego z jakimś (anonimowym) mężczyzną, który chciał się dowiedzieć, czy Lesin mógł umrzeć na skutek upadku. Rozmowa miała miejsce 1 kwietnia 2016 r. Patomorfolog powiedział wtedy, że złamania kości szyi, jakie stwierdzono u Lesina, są charakterystyczne dla przypadków podwieszania lub duszenia. Nie można było stuprocentowo wykluczyć, że te uszkodzenia powstały przy upadku, niemniej wtedy musiałyby jeszcze zostać uszkodzone tkanki miękkie w tej okolicy, a tego nie potwierdzono.

W ujawnionych materiałach sprawy opisano też rozmowę telefoniczną człowieka, podającego się za przyjaciela Lesina, który pytał detektywów zajmujących się sprawą, gdzie znajduje się ciało zmarłego. Nazwisko rozmówcy nie zostało ujawnione.

W lipcu 2017 r. dociekliwy BuzzFeed donosił, że Lesin został śmiertelnie pobity w przeddzień zaplanowanych zeznań w sprawie działalności telewizji RT (wielojęzycznej tuby propagandowej Kremla na świat), które miał złożyć w Departamencie Sprawiedliwości. Wiadomość o pobiciu przekazał agent FBI: „Naprawdę nikt w naszym biurze nie wierzy, że chłop się upił, przewrócił i zabił na miejscu. Myślimy, że ktoś mu w tym pomógł i że tego kogoś nasłał Putin”. Zdaniem informatora, okoliczności śmierci chcą zamieść pod dywan. „Ale nie wiem, dlaczego”. Potem BuzzFeed wracał do tematu okoliczności śmierci Lesina, sugerując, że zleceniodawcą zlikwidowania go był jakiś rosyjski oligarcha zbliżony do Putina. Na jego polecenie Lesina mieli pobić (choć nie zabić) funkcjonariusze Federalnej Służby Bezpieczeństwa Rosji, przydzieleni oligarsze. Ale przesadzili z biciem.

Zacytuję jeszcze jeden passus z raportu, zamieszczonego przez Radio Swoboda: „Przed przeniesieniem się do hotelu „Dupont Circle”, gdzie został znaleziony martwy, Lesin mieszkał w luksusowym hotelu „Four Seasons” w innej dzielnicy Waszyngtonu. Zgodnie z raportem policji 3 listopada 2015 r., kiedy Lesin był bardzo pijany, personel hotelu wezwał funkcjonariuszy Secret Service. Funkcjonariusze nakazali umieszczenie pod drzwiami apartamentu Lesina ochroniarza, aby uniemożliwić mu wyjście z pokoju. Ale dzień później Lesin zamieszkał w „Dupont Circle”. […] Tam również znajdowali się agenci, którzy stanowili ochronę jakiegoś wysokiego urzędnika. 5 listopada w pokoju znaleziono ciało Lesina”. Według oficjalnej wersji FBI, opublikowanej na początku 2018 roku, Lesin zginął w rezultacie nieszczęśliwego wypadku: po pijanemu przewrócił się i uderzył głową o jakieś tępe narzędzie.

Czy ujawnione dokumenty wniosły coś nowego do sprawy tajemniczej śmierci Lesina? Niektóre wątki pojawiają się po raz pierwszy (jak np. rozmowy anonimów, zainteresowanych losem śledztwa czy wiadomość o złamaniach kości, które mogły powstać podczas duszenia). Żadna z tez medyków badających Lesina po śmierci nie zyskała jednoznacznego potwierdzenia. Ale to nowy materiał do przemyślenia.
Ujawnionym raportem zainteresowała się zachodnia prasa, która przypomniała o sprawie śmierci byłego członka putinowskiej ekipy i o jego amerykańskiej aktywności. Rosyjska prasa państwowa nie dostrzegła tematu. Poza Radiem Swoboda informacje zamieściło jeszcze tylko kilka niszowych mediów niezależnych.

Agencja Rosbalt przedstawiła własną wersję (http://www.rosbalt.ru/moscow/2019/03/18/1770067.html). Według źródeł, na które powołuje się agencja, Lesin zmarł w tym czasie, gdy władze Hiszpanii zamierzały wszcząć przeciw niemu śledztwo w sprawie prania brudnych pieniędzy.

W 2015 r. hiszpańskie organy wyjawiły na swoim terytorium wiele obiektów, które należały do Michaiła Lesina. W ich posiadanie wszedł zapewne za pieniądze „przetaczane” przez raje podatkowe. Hiszpania zaczęła podejrzewać, że nieruchomości zostały nabyte za brudne pieniądze, w tym uzyskane dzięki istniejącym w Rosji schematom korupcyjnym. Zaczęto zbierać materiały. Hiszpania skierowała do Rosji zapytanie, jakie były autentyczne powody odwołania Lesina z posady prezydenckiego doradcy (co miało miejsce w roku 2009 – ówczesny prezydent Miedwiediew oświadczył, że odwołuje Lesina za naruszanie dyscypliny i nieetyczne zachowanie). Rosja na pytania hiszpańskich śledczych nie odpowiedziała. Po roku zamrożono prace nad wyjaśnieniem źródeł finansowych, które pozwoliły Lesinowi nabyć nieruchomości w Hiszpanii.

Jak widać, pytania wracają po latach. I być może jeszcze powrócą.

17 marca. Tancerką była w pewnym kabarecie, rzeźbione kształty rozniecały szał, słynęła gwiazdą w całym modnym świecie i w wielbicielach rozniecała żar. Te słowa starego przedwojennego szlagieru mogłyby posłużyć jako wstęp krótkiej historii życia pewnej marokańskiej modelki i tancerki Iman Fadil. Dalszy ciąg ma już jednak bardziej brutalne, polityczne nuty.

Marokanka była przed laty jedną z wielu uczestniczek wyuzdanych imprezek ekspremiera Włoch Silvio Berlusconiego, znanych jako bunga bunga. Iman zeznawała podczas poprzednich procesów (polityk był oskarżony m.in. o uprawianie seksu z nieletnią), zdecydowała się również zeznawać w najnowszym procesie przeciwko Berlusconiemu (m.in. próba przekupstwa wobec świadków). Miała potwierdzić, że były premier miał opłacać milczenie kobiet zapraszanych na wieczorki. Śledztwo podliczyło, że Berlusconi wydał na to 10 milionów euro. Najwidoczniej było co ukrywać.

Pod koniec stycznia Iman trafiła do szpitala z dziwnymi objawami, skarżyła się na bóle brzucha. Po kilku dniach jest stan bardzo się pogorszył. Lekarze obserwowali, jak kolejne organy odmawiają posłuszeństwa. Nie stwierdzili, jaka była przyczyna choroby. „Agonia trwała miesiąc” – powiedzieli. 1 marca kobieta zmarła. Na kilka dni przed śmiercią powiedziała swemu adwokatowi (według innej wersji – lekarzom), że zapewne została otruta. Śledztwo zleciło analizę toksykologiczną, eksperci wysunęli hipotezę, że przyczyną zgonu było otrucie „mieszanką substancji radioaktywnych”. Włoska prasa pisze, że jednym z komponentów był izotop kobaltu oraz dwie inne substancje. „La Repubblica” czyni przejrzystą aluzję: „to Rosjanie są ekspertami w przygotowywaniu takich koktajli”. Popularna rosyjska gazeta „Komsomolskaja Prawda” ripostowała: „To już wcale nie jest śmieszne. Nawet tu dostrzeżono rosyjski ślad”.

Berlusconi pytany o znajomość z Iman oznajmił, że nie zna tej kobiety i nigdy z nią nie rozmawiał, że bardzo jest mu przykro, gdy umierają tacy młodzi ludzie. I odrzucił wszelkie oskarżenia i podejrzenia pod swoim adresem.

Media społecznościowe pełne są natomiast spekulacji i domysłów, przypominana jest w tym kontekście bliska znajomość druga Silvio i druga Vladimira. Oraz okoliczności śmierci Aleksandra Litwinienki, otrutego izotopem polonu oraz otrucia Siergieja Skripala i jego córki substancją Nowiczok.

Nowe wątki na dniach ujawniono w innym śledztwie na innym kontynencie – w sprawie dziwnych okoliczności śmierci byłego rosyjskiego ministra prasy Michaiła Lesina, który zmarł w listopadzie 2015 r. w Waszyngtonie (http://labuszewska.blog.tygodnikpowszechny.pl/2016/03/10/tepe-narzedzie/; http://labuszewska.blog.tygodnikpowszechny.pl/2016/03/12/zyc-nie-umierac/). Ale o tym w następnym odcinku.

10 marca. Bohater „rosyjskiej wiosny” 2014 roku, były funkcjonariusz Federalnej Służby Bezpieczeństwa, uczestnik operacji „Krym”, lew Słowiańska, wielki acz przejściowy minister obrony tak zwanej Donieckiej Republiki Ludowej Igor Girkin vel Striełkow wystawił na aukcję ciekawy artefakt: medal za Krym. Ze złota cały. Na awersie figuruje profil pewnego męża stanu w wieńcu laurowym i napis „Deo ducente virtute Putini Crimea recepta” (pod boskim przewodem i dzięki męstwu Putina Krym został wzięty), na rewersie – mapa z Krymem na czele i napisem sławiącym łagodność zielonych ludzików. Ofertę można obejrzeć tu: https://www.numismat.ru/au.shtml?au=123&descr=&per=0&material=0&nominal=0&lottype=0&ordername=5&orderdirection=ASC&num=12&lot=382

Informację o sprzedaży rozpowszechnił poprzez swój profil Vkontakte koordynator ruchu „Noworosja” Michaił Połynkow: Striełkow się wyprzedaje, bo mu się budżet nie dopina. Za medal chce okrągły milion rubli. Medal został wybity w 2014 roku przez Fundację Dobroczynną Wasyla Wielkiego (pod przewodem „prawosławnego oligarchy” Konstantina Małofiejewa, który nieformalnie wspierał krymską awanturę Putina, angażując się – jak twierdzą Ukraina i UE – w nią pieniężnie i werbując kadry). Medal Girkina ma numer cztery. W komentarzach pod wpisem Połynkowa jest wiele ciekawych spekulacji dotyczących posiadaczy pierwszych trzech „numerów” (numer jeden Putin, numer dwa – Szojgu?).

Ciekawszy od wpisu Połynkowa jest komentarz samego Striełkowa pod tym wpisem: chce się rozstać z medalem bez żalu, bo specjalnie go nie szanuje. Dlaczego? Po pierwsze dlatego, że to nie jest nagroda państwowa. Po drugie dlatego, że to nie jest odznaczenie bojowe. A po trzecie: na medalu figuruje „osoba, której – poza krótkim okresem w 2014 roku – nigdy nie poważałem, a którą po 2015 roku otwarcie gardzę”.

W sierpniu 2014 r. Striełkow wycofał się z Donbasu (został dyskretnie wycofany?), próbował się odnaleźć w Moskwie (http://labuszewska.blog.tygodnikpowszechny.pl/2014/10/19/piorkiem-i-weglem/), założył ruch „Noworosja”, wszedł w skład kanapowego Komitetu 25 stycznia, który ustawił się jako opozycja wobec Putina. Od czasu do czasu występuje z gniewnymi opiniami na temat „tchórza Putina”, „zdrady przez Kreml ideałów Noworosji” itd. Zwykle po tym, jak Striełkow ostrą krytyką poczynań Putina próbuje o sobie przypomnieć szerszej publiczności, liczni komentatorzy wyrażają zdziwienie, że on jeszcze żyje – bardzo wielu komendantów polowych z Donbasu zostało bowiem wyeliminowanych w zamachach.

9 marca. Projekt „Nieśmiertelny barak” – największa żywa encyklopedia o ofiarach represji stalinowskich. „Za każdym nazwiskiem na liście represjonowanych stoi żywa historia. Wymienić, opisać każdą z osób jest naszą powinnością”.

Dziś kilka słów o Oldze Urusowej. Pochodziła z książęcego rodu Golicynów. Z punktu widzenia władz bolszewickich – element zbędny, a nawet potencjalnie wrogi. Zwłaszcza że jej mężem był również książę – Piotr Urusow.

Karta informacyjna Olgi Urusowej na stronie ru.openlist.wiki zawiera podstawowe dane: urodzona w 1912 r., wykształcenie średnie, zawód wykonywany gospodyni domowa, bezpartyjna, aresztowana 31 stycznia 1938 r. w Tomsku, oskarżona o udział w spisku i przynależność do organizacji Związek Ratowania Rosji. Stanęła przed obliczem sądu – albo raczej trójki orzekającej szybkie wyroki śmierci wobec osób oskarżanych o spiski i zamachy na władzę radziecką – 14 lutego 1938 r. skazana na najwyższy wymiar kary przez rozstrzelanie. Wyrok wykonano 5 marca 1938 r. Miała 26 lat. Została zrehabilitowana 4 października 1956 r.

W 1933 roku Piotr Urusow został aresztowany pod zarzutem „zamiaru działalności terrorystycznej” i zesłany na trzy lata (według materiałów nkvd.tomsk.ru, zesłanie odbywał w Kazachstanie, dokąd przyjechały Olga z córką Iriną). Po odbyciu wyroku zamieszkał z rodziną w Tomsku, podjął pracę jako inżynier w miejscowym truście.
W tym samym mieście – na sąsiedniej ulicy – zamieszkał również brat Olgi, Aleksandr Golicyn. Podobnie jak Urusow został aresztowany za zamiar działalności terrorystycznej w 1933 r. i również odbył karę trzyletniego zesłania (według innych źródeł – łagru). W Tomsku zatrudnił się jako aktor teatru imienia Łunaczarskiego.

Olga poświęciła się opiece nad śmiertelnie chorą córeczką. Dziecko zmarło najprawdopodobniej w grudniu 1937 r.

24 grudnia 1937 r. Urusow został aresztowany przez NKWD (rozstrzelany 13 stycznia 1938). Po śmierci dziecka i aresztowaniu męża Olga najprawdopodobniej przeniosła się do brata Aleksandra. Oboje zostali aresztowani w jego mieszkaniu na ulicy Zagornej 31 stycznia 1938 r. W uzasadnieniu wyroku śmierci Aleksandra Golicyna napisano lapidarnie: za działalność powstańczą. Nikt się nie trudził udowodnieniem winy lub choćby najmniejszym jej uprawdopodobnieniem. Golicyn został stracony 11 lipca 1938 r. Jego rzeczy osobiste skonfiskowano.

W 2016 roku w ramach akcji „Ostatni adres” prowadzonej przez stowarzyszenie Memoriał na domach, gdzie mieszkali Olga Golicyna-Urusowa i Piotr Urusow (ulica Oktiabrska 28) oraz Aleksandr Golicyn (Zagorna 66), zostały umieszczone tabliczki pamiątkowe. (O akcji „Ostatni adres” pisałam na łamach „Tygodnika Powszechnego” w artykule „Ostatni adres piany historii”).

O losach członków arystokratycznych rodów, którzy trafili do Tomska i stali się ofiarami stalinowskich represji, powstał film dokumentalny „Koniec szlacheckiego gniazda” (reż. W. Nowikow).

5 marca br. w rocznicę śmierci Stalina na jego grobie pod kremlowskim murem wielbiciele talentów tyrana złożyli w hołdzie setki czerwonych goździków. Człowieka, który cisnął w nagrobne popiersie kamieniem i krzyknął: „Morderca kobiet i dzieci, niech spłonie w piekle!”, natychmiast sprawnie zwinęła ochrona.

27 lutego. Takich historii nie opowiada się Rosjanom w telewizyjnych programach informacyjnych i publicystycznych. Rosyjska telewizja jest nieustannie zajęta aktywnością prezydenta, zaniepokojona ponad miarę sytuacją przedwyborczą na Ukrainie i upojona doniesieniami o mocy rodzimego oręża, którym można z łatwością zaatakować terytorium Amierikosów-Pindosów.

Ale takie historie się dzieją. Ciągle się dzieją.

Historia pierwsza. Kilka dni temu uczeń ósmej klasy Daniił Mielnik ze wsi Klimowo w obwodzie briańskim w europejskiej części Federacji Rosyjskiej wracał ze szkoły. Zobaczył, że małe dzieci wbiegły na cienki lód na rzece, pod jednym z dzieci lód się załamał, berbeć wpadł do wody. Daniił wskoczył i z poświęceniem uratował tonącego. Po pewnym czasie skontaktowała się z nim przedstawicielka partii LDPR (Władimira Żyrinowskiego) i zapewniła, że partia chciałaby wyrazić wdzięczność za uratowanie młodego życia. I wyraziła. Daniił otrzymał paczkę, a w niej gadżety z symboliką partii, przybory szkolne i wojskową rację żywnościową. Widocznie dla wzmocnienia patriotycznego ducha. „Kiedy zajrzałem do opakowania racji żywnościowej, włosy stanęły mi dęba” – napisał Daniił w mediach społecznościowych. Paczka zawierała bowiem spleśniałe specjały. „Dziękuję partii LDPR za podarunki! Proszę sobie wyobrazić, jak ja się czuję, otrzymawszy takie dowody wdzięczności”. Gdy sprawa nabrała rozgłosu, miejscowi parteigenossen Władimira Żyrinowskiego próbowali jeszcze na dobitkę obciążyć matkę Daniiła odpowiedzialnością za wyżej wzmiankowany rozgłos.

Szczodrość władz partyjnych i państwowych w Rosji niejedno ma imię. Niedawno zasłużona emerytka w obwodzie włodzimierskim została obdarowana przez władze zestawem pogrzebowym. W mieście Bolszoj Kamień w Kraju Nadmorskim (Daleki Wschód) małżonkowie, którym urodziły się trojaczki, zostali uhonorowani przez władze miasta pamiątkową tablicą z miniaturą płaskorzeźby ku czci poległych żołnierzy. Najwidoczniej tak na dobrą wróżbę. Co roku, gdy zbliża się Dzień Zwycięstwa, mnożą się materiały prasowe i telewizyjne o rozlicznych podarunkach dla weteranów wojny. Od wielu lat władze obiecują, że każdy weteran zostanie obdarowany zgodnie z potrzebami, każdy będzie godnie mieszkał, jadł i leczył się. Gdyby te obietnice faktycznie były spełniane, to weterani powinni żyć jak w raju. Tymczasem co rusz wychodzą na jaw jakieś afery. A to weteran sam mieszka w rozwalającej się chacie, nie ma opału, nie ma co jeść. A to w ramach pakietów podarunkowych frontowcy otrzymują przeterminowany olej, puszkę szprotek i uścisk dłoni prezesa, który właśnie zbudował sobie siódmą willę nad pobliskim jeziorem.

Historia druga. Karelia. Deputowany miejscowej legislatury Igor Niekin napisał czerwoną farbą na gigantycznej zaspie: „Putin, pomóż uprzątnąć tę kupę!”. Władze zareagowały natychmiast. Nie, nie ruszyły z łopatami, aby śnieg usunąć z ulicy. Uznały akcję Niekina za „próbę zdyskredytowania władzy”. Deputowany utrzymuje, że chciał po prostu zwrócić uwagę władz na to, że góra śniegu zalega na środku ulicy i nikt nie ma najmniejszej ochoty na jej uprzątnięcie, tymczasem w zeszłym roku zalegający śnieg, gdy wiosną się rozpuścił, zatopił pobliskie domy. Administracja zareagowała momentalnie, donosząc na deputowanego na policję, że dopuścił się czynu chuligańskiego, umieszczając na zaspie wielki napis. Śledztwo trwa.

To dzisiejsze doniesienia. Podobne historie dzieją się co dzień. Ciąg dalszy nastąpi niestety już jutro.

9 lutego. Dwunastu rosyjskich marynarzy płynęło statkiem „Eser” pod panamską banderą z Ameryki Południowej do Maroka. Jeden z nich, najprawdopodobniej starszy oficer, zachorował i zmarł. Postanowiono zawinąć do najbliższego portu – stolicy Republiki Zielonego Przylądka, Praia. Tam na pokład wkroczyła policja, powiadomiona przez Maritime Analysis and Operations Centre i znalazła 9,5 tony kokainy.

Marynarzy zaaresztowano pod zarzutem kontrabandy narkotyków, choć zarzekali się, że nie mają pojęcia o białym ładunku, który przewoził ich statek.

„Eser” został zbudowany 34 lat temu, początkowo nosił imię „Święta Helena”. Do 2013 roku pływał pod niemiecką banderą. Od sześciu lat właścicielem statku jest turecka firma, armatorem zaś panamska Step Shipping Corp. Kto wynajął statek i załadował kontenery z narkotykami? Nie bardzo wiadomo. Jak pisze „Nowaja Gazieta”, w rejestrach figurują jakieś ewidentnie wymyślonenazwiska: Haluk Buzluk i Huseyin Turkmen.

Minął tydzień. Na stronie internetowej rosyjskiej ambasady w Praia ukazała się skąpa wzmianka o konsularnej pomocy dla aresztowanych marynarzy. I już. Żadnych komunikatów rosyjskiego MSZ, żadnych zwyczajowych krzyków gadających głów w codziennych politycznych talk show w telewizji, że „naszych biją” i niewinnych w ciurmie zamknęli. W mediach społecznościowych wyliczano, że wartość zarekwirowanego narkotyku – około półtora miliarda dolarów – wystarczyłaby na długi czas na pokrycie wydatków na szpitalnictwo.

Zatrzymanie tak ogromnej partii kokainy na statku z rosyjską załogą zainteresowało wielu komentatorów. Rok temu miał miejsce gigantyczny skandal, gdy w ambasadzie Rosji w Argentynie odkryto walizki wyładowane kokainą, które miały być wyprawione samolotem do Europy jako bagaż dyplomatyczny (http://labuszewska.blog.tygodnikpowszechny.pl/2018/02/25/niedyplomatyczna-poczta-dyplomatyczna/). Wtedy chodziło o prawie czterysta kilogramów. Teraz wpadło 9,5 tony. To jedna z największych wpadek handlarzy narkotyków w historii.

Igor Ejdman, mieszkający od lat w Niemczech rosyjski socjolog, znawca kremlowskich praktyk, nie ma wątpliwości, że w przemyt zamieszane są wysokie rosyjskie czynniki. „Kontrabanda kokainy to jedna ze specjalizacji putinowskiego klanu jeszcze z czasów bandyckiego Petersburga lat dziewięćdziesiątych. Ludzie w mundurach zajmują się tym nadal. To oręż wojny hybrydowej wobec europejskich elit politycznych i biznesowych” – napisał na swoim profilu w FB.

Natomiast zdaniem Artioma Krugłowa (rozmowa na stronie Radia Swoboda: https://www.svoboda.org/a/29758933.html), to kokaina kartelu Kinahana, wożącego narkotyki z Ameryki Południowej do Europy i zbywającego je europejskim gangom. A rosyjska narodowość marynarzy jest przypadkowa (zwykle statki z narkotykami obsługują tureccy bandyci). Krugłow twierdzi natomiast, że ochroniarzami Kinahana są Rosjanie, ludzie wywodzący się z GRU.

2 lutego. To była scena jak z politycznego thrillera. Poranne obrady izby wyższej rosyjskiego parlamentu, Rady Federacji. Przewodnicząca Walentina Matwijenko otwiera posiedzenie. Senatorowie przygotowują się spokojnie do drzemki. Ale nie zdążają nawet umościć się w fotelach, gdy Matwijenko ogłasza nieoczekiwanie zamknięcie posiedzenia. To oznacza, że transmisja z sali obrad nie będzie dostępna dla prasy. Na sali tymczasem dzieją się rzeczy nadzwyczajne. Pojawiają się prokurator generalny Czajka i przewodniczący Komitetu Śledczego Bastrykin. Część senatorów ostatecznie budzi się z zawodowej śpiączki, część łapie za serce, część przygotowuje sobie w głowach mowę obrończą. Czajka wyczytuje jedno nazwisko: Rauf Araszukow. Najmłodszy senator, lat 32. Ale już wielce zasłużony, znany przedstawiciel znanego rodu z dumnej północnokaukaskiej Karaczajo-Czerkiesji. Araszukow zrywa się z miejsca i wbiega schodami na górę, ku wyjściu. Walentina Matwijenko przywołuje go do porządku (jak donoszą media „lodowatym głosem”): A dokąd to? Araszukow zostaje i poddaje się rytuałowi zatrzymania.

Wiozą go do aresztu śledczego Lefortowo, gdzie pan senator oznajmia, że uprzejmie dziękuje za darmowe więzienne zupy, jeść tego nie zamierza. A co zamierza? Zamierza się bronić. Na razie idzie mu niesporo. Na przesłuchaniu zaczyna od tego, że domaga się tłumacza, gdyż, jak twierdzi, nie włada w wystarczającym stopniu językiem rosyjskim. A zarzuty wobec niego są nieliche: zlecenie dwóch zabójstw. Dla uzupełnienia obrazu dodam, że senator reprezentował w Radzie Federacji partię władzy Jedna Rosja. A zabójstw dokonano dziewięć lat temu (dawne czasy, gdy Araszukow „udzielał się” w ustalaniu podziału władzy w rodzimej Karaczajo-Czerkiesji).

Równolegle rozgrywa się sponiewieranie ojca senatora, Raula Araszukowa, gazowego bossa, któremu przedstawiono zarzut sprzeniewierzenia 20 mld rubli (według innych źródeł – 10 mld, według jeszcze innych – 30 mld).

Nagranie z rewizji u Araszukowa jest hitem rosyjskich internetów, kupa pieniędzy, złoto, brylanty, imponująca kolekcja białej broni: https://echo.msk.ru/blog/day_video/2362337-echo/

Co się nagle stało, że cichy senator, który ani razu nie zabrał głosu w ciągu półtora roku trwającej kadencji, spokojnie sobie biegał z telegwiazdą Tiną Kandełaki dla nabrania linii (bez widocznych rezultatów), nie wadził nikomu, nagle wpadł w oko najwyższych federalnych czynów służących Temidzie? Internetowy portal Ura.ru podaje wersję, że dzielni dżygici z Czerkiesji nadepnęli na odcisk Ramzanowi Kadyrowowi (https://ura.news/articles/1036277434). Araszukow senior rządzi regionalnym gazem na Kaukazie Północnym. Kadyrow chciał anulować długi mieszkańców Groznego za gaz (9 mld rubli), a firma Gazprom Mieżriegiongaz (gdzie Raul Araszukow jest doradcą) tej przyjemności mu odmówiła. Do tego doszły jeszcze jakieś rozgrywki klanu Araszukowów w rodzimej republice. Kuzyni Kadyrowa i Araszukowa, dzielący pokojowo biznes drogowo-komunikacyjny, poróżnili się. No i teraz będzie rozliczenie.

Casus Araszukow wiele mówi o stanie rosyjskich elit – jak się robi kariery, jak się kariery łamie. Senatorem zostaje młody zdolny syn gazowego bossa po sześciu klasach szkoły podstawowej, który nie zna rosyjskiego, za to dobrze się bawi w towarzystwie artystów i polityków. Dopiero po dziewięciu latach biorą go za klapy pod zarzutem zlecenia zabójstw. I dopiero w tym momencie wszystkie do tej pory szczelnie otaczające Araszukowa juniora osoby dostrzegają jego wady. Araszukow senior też był dobrze znany i w Karaczajo-Czerkiesji, i w Moskwie. Dostał ordery od patriarchy Moskwy Cyryla. Patriarcha też nagle przejrzał na oczy, że odznaczył niegodną osobę i Ordery Św. Daniela Araszukowowi odebrał.

„Aresztowanie klanu Araszukowów nie jest przypadkowe ani nie jest akcją PR. To skutek zaostrzenia walki pomiędzy kryminalnymi grupami we władzach regionalnych i federalnych – pisze Igor Ejdman. – Walka toczy się o zawiadywanie pieniędzmi, o dorwanie się do możliwości bogacenia się ze środków pochodzących z surowców i z budżetu państwa. W tej walce federalni (putinowscy czekiści i ich partnerzy) wygrywają. […] W Gazpromie federalni (Miller i spółka) najwidoczniej postanowili odciąć ludzi z Kaukazu, Araszukowów, od rzeki pieniędzy. Bo pieniędzy jest coraz mniej, federalnym zaczyna nie wystarczać”.

26 stycznia. „Rosja nie będzie bronić Nicolasa Maduro, gdyż jako jedyny prawowity prezydent Wenezueli nie wymaga [z naszej strony] obrony” – to słowa ambasadora Rosji przy ONZ. Czy rzeczywiście? Reuter, a za nim wiele światowych mediów, podał informację, że do Caracas przybyło kilkuset Rosjan, najprawdopodobniej najemników z „grupy Wagnera” lub innych prywatnych firm wojskowych, którzy mają chronić sojusznika Kremla. Ambasada Rosji w Caracas zdementowała te doniesienia.

Kilka słów o tym, co wydarzyło się w ostatnich dniach w odległej Wenezueli. Kraj od wielu miesięcy pogrążony jest w głębokim kryzysie. Regularnie dochodzi do wielotysięcznych protestów. Do fatalnej sytuacji gospodarczej doszedł jeszcze potężny kryzys polityczny. Przed trzema dniami na fali kolejnego wielkiego protestu przewodniczący parlamentu Juan Guaido ogłosił, wobec braku legitymacji władzy Nicolasa Maduro (parlament nie uznał legalności jego inauguracji poza parlamentem po sfałszowanych wyborach), że jest jedynym prawowitym prezydentem do czasu rozpisania nowych demokratycznych wyborów, złożył przysięgę. Guaido uznały niemal wszystkie kraje Ameryki Łacińskiej, a także USA i Kanada, przedstawiciele UE dali Maduro osiem dni na ogłoszenie nowych wyborów prezydenckich, jeżeli to nie nastąpi, Bruksela uzna Guaido. Minister spraw zagranicznych Wenezueli nazwał to stanowisko ultimatum, które władze jego kraju mogą tylko odrzucić.

Rosyjskie media miały gotową wersję: to kolejny plan złowieszczego Waszyngtonu, aby pozbawić władzy prawowitego prezydenta, który nie jest po myśli USA. A Wenezuela ma prezydenta i nowego nie potrzebuje. Dziś powtarzano, że Wenezuela ma także armię, która jednoznacznie popiera Maduro, więc spoko. Maduro ogłosił, że żadnych nowych prezydentów nie uznaje, choć generalnie jest gotów „spotkać się z tym chłopczyną [Guaido] nawet o trzeciej w nocy”. Zaapelował do Rosji, aby w razie czego stała się pośrednikiem w ewentualnych rozmowach.

Kreml zachowuje na razie kamienną twarz pokerzysty. Władimir Putin zadzwonił do Maduro i zapewnił, że nadal uważa go za prezydenta i swojego kumpla. Sekretarz prasowy Putina zakomunikował, że władze Rosji śledzą rozwój wydarzeń w Wenezueli, a próbę uzurpowania władzy uznają za pogwałcenie prawa międzynarodowego. Pytanie dziennikarza, czy Rosja udzieli Maduro azylu, uznał za „nie na miejscu”. Zaraz w mediach społecznościowych pojawiły się przypuszczenia, że drug Nicolas niebawem dołączy do druga Wiktora [Janukowycza] w Rostowie. Pojawiły się też spekulacje, ile Moskwa umoczy w razie przegranej swojego pupilka, bo przecież koncern Rosnieft’ jest mocno zaangażowany w interesy naftowe w Wenezueli, zaraz też podsumowano, że rosyjskie kredyty – ok. 17 mld dolarów – zapewne w tej sytuacji będą nie do odzyskania. Większe i bardziej dolegliwe skutki mogą mieć zawirowania na rynku ropy wywołane sytuacją w Wenezueli. Moskwa wypłaciła Wenezueli kredyty również na zakup broni. Na Kremlu może więc panować niepewność.

Jak to w rosyjskich bajkach dyplomatycznych bywa na scenę zostali wypuszczeni przez Kreml harcownicy. Na przykład wiceminister spraw zagranicznych Riabkow zaczął zawodowo straszyć Stany Zjednoczone, aby nie śmiały wykorzystać w Wenezueli scenariusza militarnego. Przypomniał, że Wenezuela jest sojusznikiem Rosji i Rosja będzie „stać z nią w jednym szeregu”.

Igor Jakowienko w internetowym „JŻ” napisał: „Oświadczenia Putina i jego otoczenia, że wydarzenia w Wenezueli to rezultat zewnętrznej ingerencji, nie mają nic wspólnego z rzeczywistością, a jedynie są odbiciem tych procesów, które dokonują się w głowach tych ludzi. Boliwariańska rewolucja, rozpoczęta przez Chaveza, a kontynuowana przez Maduro, doprowadziła kraj, będący światowym liderem, jeśli chodzi o zasoby ropy naftowej (18% światowych zasobów, dla porównania Arabia Saudyjska – 16%, Rosja – 5,3%) do inflacji wynoszącej 800% i do tego, że dziesiątki tysięcy obywateli zmuszone są do zakupu podstawowych artykułów w sąsiedniej Kolumbii”. Zdaniem Jakowienki, Rosja będzie szła w zaparte, a poparcie Maduro może ją drogo kosztować. Już kosztuje, bo akcje Rosniefti spadają. Zobaczymy.

Na koniec wywód Gleba Kuzniecowa, w którym wyjaśnia on kulisy wenezuelskiej polityki. „Kluczową postacią [w Wenezueli] jest nie Maduro, a Diosdado Cabello, związany z Chavezem, potem z Maduro, od 1992 r., polityk, wice-, potem szef partii socjalistycznej, były wiceprezydent, były minister. I – jak spekulują media w Wenezueli – jeden z szefów kartelu narkotykowego Los Soles”. Cabello jest obecnie najważniejszym obrotowym, prowadzi zakulisowe rozmowy z politykami, a przede wszystkim wojskiem, urabia generałów, opowiada, że kontaktuje się z Guaido (co Guaido dementuje). „Cabello nie ma życia poza chavizmem, jest objęty amerykańskimi sankcjami za handel narkotykami i podejrzewany o organizowanie zamachu na senatora Marco Rubio – krytyka wenezuelskich władz. […] O ile Chavez popierał handel narkotykami ideowo jako metodę walki z USA i starał się raczej korzystać z usług FARC niż osobiście angażować się w trafik, to po jego śmierci wenezuelscy generałowie sami się zabrali za narkotykowy proceder. Dlatego generalicja będzie stać murem za Maduro, bo jest on gwarantem tego biznesu”. Nie ropa naftowa, a trafik narkotykowy jest dziś – jak twierdzi Kuzniecow – podstawą funkcjonowania elit kraju, fundamentem ich dobrostanu. I dlatego są słabe szanse na to, że w wenezuelskiej polityce coś się zmieni.

13 stycznia. Była jedyną spośród rodzeństwa, która pamiętała ojca. O swojej najstarszej córce Aleksander Puszkin w przeddzień jej chrzcin napisał: „Mała litografia z mojej osoby”. Współcześni, którzy znali Marię Puszkinę-Hartung, twierdzili jednak, że to mieszanka wybitnej urody matki, Natalii i egzotycznych rysów ojca zadecydowała o oryginalnej urodzie Marii. Lew Tołstoj, który poznał Marię w Tule podczas jednego z przyjęć, był pod tak wielkim wrażeniem jej uroku, że uwiecznił jej rysy w swojej słynnej bohaterce, Annie Kareninie.

Maria otrzymała staranne wykształcenie, biegle posługiwała się francuskim i niemieckim. Po ukończeniu szkół została frejliną carycy Marii Fiodorowny (żony Aleksandra II). W wieku 28 lat została żoną generała Leonida Hartunga. Przeniosła się pod Tułę, gdzie Hartung służył w carskich stajniach. Tam spędziła piętnaście szczęśliwych lat. Generał został pomówiony o sprzeniewierzenie państwowych pieniędzy, zastrzelił się w sali sądu. Zostawił list pożegnalny, w którym twierdził, że niczego nie ukradł i że wybacza wrogom. Śmierć męża była wielkim ciosem dla Marii, przekonanej o jego niewinności.

Uczestniczyła w upamiętnianiu spuścizny ojca. Udzielała się jako opiekunka miejskiej czytelni w Moskwie (obecnie Biblioteka imienia Puszkina). Wiadomo, że po rewolucji zamieszkała w Moskwie, w wynajmowanym umeblowanym pokoju w Zaułku Sobaczym (zniknął z mapy miasta, gdy budowano Nowy Arbat). Żyła w nędzy. Krewni i znajomi wystarali się o rentę dla niej – komisarz oświaty Anatolij Łunaczarski osobiście zabiegał o środki. Zmarła z głodu w marcu 1919 r., nie doczekawszy tych pieniędzy. Spoczęła na cmentarzu Dońskim w Moskwie. Na nagrobku widnieje napis „Córka Poety”.

W ostatnich latach życia często przychodziła pod pomnik ojca na Bulwarze Twerskim. Siadała na ławeczce i godzinami siedziała w samotności, wpatrując się w sylwetkę Aleksandra Siergiejewicza.

(Korzystałam z publikacji http://www.izbrannoe.com/news/lyudi/zhizn-i-smert-marii-gartung-docheri-aleksandra-pushkina/, https://sadalskij.livejournal.com/589571.html , https://dear-madam-p.livejournal.com/105668.html , wzmianki w rosyjskiej Wikipedii).

11 stycznia. Wokół śmierci trzech rosyjskich dziennikarzy/filmowców w Republice Środkowoafrykańskiej unosi się wielki obłok nieprzyjemnych pytań. Czy na którekolwiek uda się znaleźć odpowiedź? Tak zakończyłam pisaną w sierpniu wzmiankę (http://labuszewska.blog.tygodnikpowszechny.pl/2018/08/01/ichtamniet-afryka-dziennikarze/) na temat tragicznej śmierci w niewyjaśnionych okolicznościach trzech rosyjskich dziennikarzy, którzy wybrali się do Republiki Środkowoafrykańskiej, aby dowiedzieć się, co tam robią rosyjscy najemnicy z tzw. grupy Wagnera. I oto teraz związane z Michaiłem Chodorkowskim centrum Dossier podaje do publicznej wiadomości materiały, w których próbuje odpowiedzieć na niektóre z tych nieprzyjemnych pytań. Materiały zostały opublikowane przez niektóre rosyjskie media opozycyjne (m.in. „Nowaja Gazieta”). Własną wersję wydarzeń przedstawił też dziś  – niejako wywołany do tablicy publikacjami Dossier – Komitet Śledczy, co zrelacjonowała rosyjska telewizja państwowa, kładąc główny akcent na winę Chodorkowskiego za śmierć dziennikarzy.

Dla przypomnienia: Orhan Dżemal, Aleksandr Rastorgujew i Kiriłł Radczenko pojechali pod koniec lipca 2018 r. do Republiki Środkowoafrykańskiej, realizowali tam zamówienie Centrum Śledczego finansowanego przez Chodorkowskiego. Mieli zebrać materiały na temat grupy Wagnera, związanej z tajemniczą postacią kremlowskiej kuchni, Jewgienijem Prigożynem, biznesmenem zwanym kucharzem Putina. Nazwisko Prigożyna pojawia się permanentnie w publikacjach mediów opozycyjnych i zachodnich dotyczących finansowania fabryki trolli, szkolenia najemników, a ostatnio także w kontekście rozmów na Kremlu delegacji polityków i wojskowych z Libii.

Rosyjska telewizja powtórzyła dzisiaj za Komitetem Śledczym to, co kilka miesięcy temu komunikował rosyjski MSZ: dziennikarze wybrali się do jednego z najbardziej niebezpiecznych krajów Afryki bez akredytacji i należytego zabezpieczenia: „Chodorkowski zaoszczędził na kosztach”. W drodze do celu ich podróży zostali napadnięci i ograbieni z drogiego sprzętu przez bandytów. Chodorkowski nawet nie zapłacił za sprowadzenie ich ciał do Rosji, musiał zapłacić MSZ. Tyle.

A co odkryło Dossier pod kierunkiem Siergieja Kaniewa (dziennikarza, który w obawie o własne bezpieczeństwo wyjechał kilka miesięcy temu z Rosji)? Według danych dziennikarskiego śledztwa Dżemal, Rastorgujew i Radczenko od momentu przylotu do Afryki byli pod kontrolą miejscowego żandarma, który koordynował swoje działania z podwładnym/podwładnymi Prigożyna i kontrolował kierowcę, który wiózł dziennikarzy. Dossier dotarło do bilingów z telefonów kierowcy i żandarma, wynika z nich, że ich rozmówcą był też Walerij Zacharow, doradca prezydenta Republiki Środkowoafrykańskiej ds. bezpieczeństwa, związany uprzednio ze strukturami Jewgienija Prigożyna (wiele szczegółów na temat bilingów, a także afiliacji Prigożyna można znaleźć na stronie Grani.ru: https://graniru.org/Politics/Russia/m.274629.html lub BBC: https://www.bbc.com/russian/news-46820833).

Dlaczego dziennikarze zostali zabici? „Nowaja Gazieta” wysuwa przypuszczenie, że mieli oni okazję podczas swojej podróży do Republiki Środkowoafrykańskiej dotrzeć do powiązań pomiędzy Prigożynem, wagnerowcami a firmami ciągnącymi zyski z eksploatacji bogactw naturalnych. A więc do spraw, które w założeniu osób w brudne interesy zaangażowanych powinny pozostać ukryte. Dużo szczegółów w artykule „Nowej Gaziety” https://www.novayagazeta.ru/articles/2019/01/10/79135-hronika-horosho-podgotovlennoy-smerti?fbclid=IwAR2maUUPH51FcICIwXIJfST5lk9E4wGW0_1Xa9rdhw3eT3MQ1CV0XJNg3JA

Bloomberg sugeruje, że Prigożyn jest osobą delegowaną przez Kreml do badania i przygotowywania afrykańskiego gruntu, jego ludzie pracują w kilkunastu krajach Czarnego Lądu. Chodzi o zbudowanie wpływów w miejscach, gdzie znajdują się złoża. Afrykańscy partnerzy Moskwy zapewne mogliby też kupować od niej broń i sprzęt. Osadzając się w Afryce, Rosja zyskałaby atut w globalnej rozgrywce z Zachodem. Kreml pracuje obecnie nad organizacją pierwszego szczytu Rosja-Afryka z udziałem pięćdziesięciu państw afrykańskich. Jak mawiał Siergiej Bodrow w programie z czasów pierestrojki „Wzglad”: wszystko dopiero się zaczyna.