24 listopada 2025. Kreml na 28-punktowy „plan pokojowy” Trumpa zareagował z pewną taką ostrożnością. Najpierw się przyczaił, potem udał zdziwienie, potem wytoczył znaną już wszystkim na pamięć opowieść o „praprzyczynach”, które stały się katalizatorem wojny i które należy zniwelować, a wreszcie ustami Putina wypowiedział stare sowieckie zaklęcie o przywiązaniu do pokojowych metod rozwiązywania problemów międzynarodowych. Ostrożna i powściągliwa jest też rosyjska reakcja na wyniki rozmów amerykańsko-europejsko-ukraińskich, które w miniony weekend toczyły się w Genewie.
O okolicznościach powstania kuriozalnego dokumentu złożonego z 28 punktów wiadomo dziś nieco więcej niż w piątek, kiedy pisałam poprzedni tekst: https://labuszewska.blog.tygodnikpowszechny.pl/2025/11/21/kreml-chce-dopracowac-plan-trumpa/. „Plan” wygląda jak spisana na kolanie lista luźnych propozycji (głównie rosyjskich). Zapewne został skompilowany na podstawie tego, o czym rozmawiał specjalny przedstawiciel Trumpa Steve Witkoff podczas wizyt w Rosji oraz potem już tylko z Kiriłłem Dmitrijewem, wysłannikiem Kremla (zarówno w Petersburgu, jak i w USA). Dmitrijew niespełna miesiąc temu został wysłany do Stanów, aby reanimować proces negocjacji, zawieszony przez stronę amerykańską po szczycie w Anchorage. Oficjalnie nie informowano, z kim się wówczas spotykał i w jakim celu (https://labuszewska.blog.tygodnikpowszechny.pl/2025/10/28/rakiety-i-krwawe-czekoladki-od-putina/). Dopiero kilka dni temu wyciekły doniesienia o jego spotkaniu w Miami z Witkoffem i Jaredem Kushnerem (zięć Trumpa) (https://www.reuters.com/world/europe/trump-officials-meeting-with-russian-miami-spurs-questions-about-latest-ukraine-2025-11-22/). Żaden z wymienionych nie jest dyplomatą, więc wyszło jak wyszło: niekompetentnie i nieczytelnie (tymczasem profesjonalni rosyjscy dyplomaci – minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow i jego zastępca Siergiej Riabkow – zostali jakiś czas temu odstawieni na boczny tor, co dało asumpt do plotek, że Ławrow wypadł z łaski; słaby sygnał, że może powrócić do gry, był dany podczas piątkowego posiedzenia Rady Bezpieczeństwa FR: Ławrow był obecny, a nawet miał referować zaplanowany temat, ale ostatecznie nie został dopuszczony do głosu, bo centralne miejsce obrad zajął „plan pokojowy”).
Nadworny reporter Kremla, Paweł Zarubin poświęcił niemal połowę swojego ostatniego cotygodniowego programu telewizyjnego „Moskwa. Kreml. Putin” kwestii postawy Rosji wobec „ukraińskiego kryzysu”, jak często określają wojnę kremlowscy urzędnicy. Przypomniał cytaty z wypowiedzi Putina, w których odnosił się on do Ukrainy, począwszy od 2014 r. Zostały więc znów przywołane wszystkie propagandowe hasła, mające uzasadnić agresję (której to agresją się nie nazywa, obowiązuje inna nomenklatura: „Rosja była zmuszona wystąpić w obronie Rosjan Donbasu”, „to wojna obronna”, „Rosja na nikogo nie napadała”, „Rosja od początku składa propozycje pokojowe, które naziści z Kijowa odrzucają”, „a jak chcą się bić, to proszę bardzo” itd.; takie zestawienie było ciekawe z jednego jeszcze względu: Putin, wypowiadając te wiekopomne kłamstwa, wykonywał niekontrolowane charakterystyczne gesty – wzruszenie ramion, grymas na twarzy, wytrzeszczanie oczu – towarzyszące mu wtedy, gdy kłamie lub gdy nie jest pewny tego, co mówi). Akordem końcowym materiału był wyimek z ostatniego wystąpienia Putina: „Rosja może dochodzić do osiągnięcia swoich celów drogą militarną, ale jeśli będzie taka możliwość, to podejmie negocjacje pokojowe”. Negocjacje pokojowe to jeszcze nie deklaracja woli pokoju, więc co szkodzi ją złożyć. Putin do pokoju nie dąży i wywija się jak piskorz od jasnych zapewnień o chęci zakończenia walk, wręcz przeciwnie – z zadowoleniem podkreśla, że Rosja może kontynuować działania militarne i posuwać się – choć powoli, to jednak krok po kroku – w głąb ukraińskiego terytorium (czyli o żadnym zawieszeniu broni nie ma mowy). Putin chce sprawiać wrażenie, że może prowadzić wojnę bez końca, że nie niepokoi go ślimacze tempo operacji, że nie niepokoją go kłopoty w gospodarce. Jest przekonany, że z budżetu wyciśnie jeszcze sporo grosza na wojaczkę i że nic go nie ogranicza. Jest też przekonany, że może sobie pozwolić na wykręcanie kota ogonem i dalsze igranie z pokojowymi ambicjami Trumpa.
Eksperci Ośrodka Studiów Wschodnich w analizie „Nowy amerykański plan pokojowy – presja na Kijów na warunkach Moskwy” napisali: „Wynegocjowanie porozumienia akceptowalnego i dla Ukrainy, i dla Rosji, jest na tym etapie wojny niemożliwe. Ukraińcy są wyczerpani wrogimi atakami z powietrza oraz przerwami w dostawach prądu i ogrzewania, jednak dla większości z nich przystanie na warunki oznaczające de facto poddanie się dyktatowi Moskwy wciąż jest nie do przyjęcia. […] Rosyjska taktyka zmierza do realizacji jednego z dwóch scenariuszy. W pierwszym celem będzie polityczna kapitulacja Ukrainy, „współpraca” ze Stanami Zjednoczonymi i przygotowanie do wznowienia agresji. Kreml podejmie rozmowy na podstawie propozycji USA, próbując zaostrzyć szczegółowe warunki planu pokojowego w taki sposób, by jeszcze bardziej ograniczyć suwerenność i bezpieczeństwo Ukrainy”.
I dalej: „W drugim scenariuszu celem byłoby porzucenie Kijowa przez Trumpa i militarne zwycięstwo nad Ukrainą. Twarde warunki planu doprowadzą w praktyce – po nieudanych próbach jego rozwodnienia – do odrzucenia go przez Kijów (wspierany w tym przez Europę). Moskwa obarczy wówczas Ukrainę i Europę odpowiedzialnością za fiasko procesu pokojowego i skłoni prezydenta Stanów Zjednoczonych do całkowitego wycofania wsparcia wojskowego i wywiadowczego dla Kijowa (a być może także do zakazania sprzedaży mu amerykańskiej broni). Wskutek tego dojdzie do poważnego pogorszenia sytuacji wojskowej Ukrainy, co pozwoli Rosji odnieść sukcesy militarne na froncie, a w dalszej przyszłości – podyktować Kijowowi drakońskie warunki kapitulacji. […] Jeśli zaś Kijowowi i państwom europejskim uda się przekonać Waszyngton do wyraźnego złagodzenia przedstawionych warunków pokoju, Moskwa nie przyjmie go i będzie usiłowała obarczyć strony ukraińską i europejską odpowiedzialnością za fiasko procesu, a następnie – doprowadzić do ziszczenia się drugiego z powyższych scenariuszy” (całość w: https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2025-11-24/nowy-amerykanski-plan-pokojowy-presja-na-kijow-na-warunkach-moskwy).
Po opublikowaniu przez media 28-punktowego planu zwołano w trybie pilnym naradę w Genewie z udziałem delegacji Ukrainy, USA i E3 (Wielka Brytania, Francja, Niemcy). Po rozmowach wydano komunikat, że zaproponowano zmiany w 28-punktowym materiale wyjściowym, a prace będą kontynuowane.
Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow wobec Genewy wypowiedział się z dystansem: „Na razie nie otrzymaliśmy od amerykańskich partnerów żadnego komunikatu dotyczącego rozmów w Genewie. Prezydent Putin zaznaczył, że Rosja pozostaje otwarta na negocjacje. Ale na razie nie dysponujemy żadnymi konkretami w tej materii”.
Napięcie najwyraźniej nie opadło. Może kremlowscy inżynierowie dusz w oczekiwaniu na wieści z Genewy pokrzepią się koktajlem „Duch Genewy”. Przepis na ten niebywały napitek można znaleźć w poemacie prozą Wieniedikta Jerofiejewa „Moskwa-Pietuszki”: woda kwiatowa „Biały bez” – 50 g, środek przeciw poceniu się nóg – 50 g, piwo żygulowskie – 200 g, lakier na spirytusie – 150 g. Autor przestrzegał, aby wody kwiatowej „Biały bez” nie zastępować pochopnie innymi kompozycjami zapachowymi. Bo tylko „Biały bez” uspokaja sumienie.
